Constructivisme

1915 tot 1934

Het Constructivisme is een kunststroming die actief was van 1915 tot 1934 en haar oorsprong vond in Rusland. De vroege Constructivisten ontsproten uit het Kubisme en het Russisch Futurisme, maar gingen een stap verder in hun streven naar pure eenvoud en directheid.

Constructivisten creëerden kunstwerken met een verscheidenheid aan materialen, in plaats van ze op de traditionele manier samen te stellen met materialen zoals hout, marmer, brons en andere conventionele elementen. Deze vernieuwende benadering stond in contrast met de traditionele methoden van beeldhouwen en schilderkunst, waarbij vaak gebruik werd gemaakt van klassieke materialen en technieken.

Beeldhouwwerken werden geconstrueerd met materialen zoals karton, triplex, ijzerdraad, blik, aluminium en staalplaat. Deze constructies vonden hun plaats in de openbare ruimte, buiten de begrenzingen van musea. Het resultaat was een interactie tussen kunst en omgeving, waardoor de grenzen van traditionele galerijruimtes werden doorbroken.

In de schilderkunst pasten constructivisten dezelfde principes toe op een tweedimensionale schaal. Ze maakten gebruik van geometrische vormen, abstracte composities en gedurfde kleurenpaletten om kunstwerken te creëren die de kijker uitdaagden om verder te kijken dan traditionele artistieke grenzen. Deze schilderijen riepen associaties op met machines en architecturale elementen, waarbij de nadruk lag op de interactie tussen vorm, kleur en ruimte.

Tussen 1917 en 1920 fungeerde het Constructivisme als de officiële kunststroming van de Russische Revolutie en de Sovjet-Unie.

Naast het ontwikkelen van theoretische ideeën voor de beeldende kunsten (fysieke kunstvormen zoals schilderijen en sculpturen), richtten Constructivisten zich ook op de podiumkunsten (dans, toneel, muziek, etc.) en de toegepaste kunsten (design), waaronder architectuur, binnenhuisarchitectuur, industriële vormgeving, en het ontwerpen van industriële producten.

Samenvattend kunnen we stellen dat het constructivisme een breuk met traditionele kunstvormen en een streven naar vernieuwing en avant-garde expressie. Het daagde de normen uit door te experimenteren met materialen, vormen en concepten, zowel in de beeldhouwkunst als in de schilderkunst, en vormde een essentieel onderdeel van de kunstgeschiedenis van de 20e eeuw.

Kenmerken

• Geometrische en Abstracte Vormen: De kunststroming hanteerde voornamelijk geometrische en abstracte vormen, vaak volgens quasi mathematisch-technische principes gecomponeerd.
• Afwezigheid van Subjectieve Expressie: Een bewuste afwijzing van subjectieve expressie, emotie en individualiteit kenmerkte het Constructivisme.
• Eerbied voor Machines en Techniek: Het Constructivisme omarmde een diepgaande bewondering voor machines, architectuur en technische constructies.
• Kunstenaar als Onderzoeker en "Kunst Constructeur": De kunstenaar nam de rollen aan van onderzoeker, ingenieur en "kunst constructeur," die gericht waren op het organiseren van het leven in al zijn facetten.
• Streven naar Helderheid en Precisie: Een cruciale eigenschap van het Constructivisme was het verlangen naar helderheid en precisie in zowel vorm als betekenis.

kunstenaars

• Vladimir Tatlin
• El Lissitzky
• Naum Gabo
• Antoine Pevsner
• László Moholy-Nagy

Verwante designstijlen

• Bauhaus
• De stijl

Het Suprematisme

De kunst van Kazimir Malevitsj

1878 (in de buurt van Kiev) – 1935

Grondlegger van het Suprematisme in de schilderkunst.

Kenmerken van het Suprematisme

1. Gericht op geometrische basisvormen, zoals vierkanten, cirkels, lijnen en rechthoeken.
2. Beperkt aantal pure kleuren + wit en zwart.
3. Geen figuratie maar abstracte kunst, gebaseerd op "de suprematie van puur artistiek gevoel" en niet op de visuele zichtbare werkelijke weergave van objecten of ideeën (Malevitsj noemt dit de absolute niet-objectiviteit).
4. De rechte lijn was voor Malevitsj de meest essentiële vorm (suprematie) die de beheersing over de chaos symboliseerde.
5. Het vierkant, opgebouwd uit vier rechte lijnen, zag hij als een vorm die niet in de natuur voorkomt en is dus een menselijke, geconstrueerde vorm.

Zwarte vlakken in de schilderkunst

• Schilderen was voor de Suprematisten in de eerste plaats een objectieve studie. Ze geloven dat kunst enkel kan ontstaan na bevrijding van de functies van het leven die geen relatie hebben met de kunst.
• Zij voeren de strengste vereenvoudiging van de schilderkunstige middelen door.
• Ten slotte blijft er niets over dan het bekende vierkante zwarte vlak.
• Vanaf het zwarte vlak (basis) werd de schilderkunst opnieuw opgebouwd.
• Geen subjectieve uitingsbehoeften op het doek, enkel de meest basale (eenvoudige) mogelijkheden die af te leiden zijn van het zwarte vierkante vlak. De zogenaamde suprematistische elementen: twee zwarte vlakken tegen en naast elkaar, zwart vierkant recht boven en tegen een ander, vervolgens de cirkel, de driehoek enz.

Deze poster van El Lissitzky vertegenwoordigt niet alleen een prachtig staaltje van modern grafisch ontwerp, maar ook een praktische toepassing van de abstracte ideeën van de Suprematistische beeldtaal. Dit lijkt op het eerste gezicht tegen de principes van Malevitsj en het Suprematisme in te gaan (kunst kan enkel ontstaan na bevrijding van de functies van het leven die geen relatie hebben met de kunst).

Niettemin, tijdens de chaotische periode na de Russische Revolutie, waarin de Russische avant-gardekunst veel steun kreeg van het nieuwe revolutionaire regime, verdedigde Malevitsj dit standpunt. Hij geloofde in de ontwikkeling van een nieuwe Sovjetcultuur. Door zijn Suprematistische theorie in alle facetten van de Russische samenleving te integreren, hoopte hij op de opkomst van een nieuw spiritueel en immaterieel tijdperk. Veel kunstenaars, waaronder Malevitsj zelf, beschouwden de Russische Revolutie als de eerste stap naar een nieuwe geestelijke en immateriële bestaansvorm.